İçerik Haritası
Güney Afrika’da şaşırtan olay: Toprak neden yükseliyor?
Doğanın zımnî sistemleri bazen bilim insanlarını bile şaşırtacak kadar etkileyici sonuçlar doğurabiliyor. Bonn Üniversitesi’nin yeni bir araştırması, Güney Afrika’nın toprak yapısında beklenmedik bir değişimi ortaya çıkardı: Her yıl iki milimetreye kadar yükselen bir kara yüzeyi.
Journal of Geophysical Research: Solid Earth mecmuasında yayımlanan çalışma, birinci bakışta epeyce şaşırtan görünen bir olguyu açıklıyor. Çoklukla toprağın çökmesine şahit olsak da, burada toprağın yükselmesi kelam konusu. Araştırmacılar, toprak yükselmesinin arkasında yatan nedenin jeolojik hareketlerden çok su kaybı olduğunu söylüyor.
2012 – 2020 yılları ortasında yapılan GNSS (Küresel Navigasyon Uydu Sistemi) ölçümlerine nazaran, birtakım bölgelerin toprak yüzeyi altı milimetre kadar yükselmiş durumda. Başlangıçta bilim insanları bu yükselişi manto hareketlerine bağlarken, Dr. Makan Karegar önderliğindeki grup daha farklı bir açıklama buldu.
Su kaybı ve toprak yükselmesi: Nasıl oluyor?
Araştırmacılar, tekil spektral tahlil (SSA) formülüyle 2000 – 2021 yılları ortasındaki dataları incelediler. Çarpıcı bir halde, su kütlesi kaybının toprak yüzeyinin yükselmesinde direkt tesirli olduğunu tespit ettiler. Suyun topraktan çekilmesi, bir bakıma sıkıştırılmış ve sonra bırakılmış bir süngere benziyor. Yeraltı suyu azaldıkça, toprak yüzeyi üzerindeki basınç da azalıyor ve yüzey üst gerçek yükselmeye başlıyor.
NASA’nın GRACE uydu vazifesinden elde edilen datalar de bu bulguları destekliyor. Araştırma grubu, su depolama iddiaları ile uydu dataları ortasında %90’ın üzerinde bir korelasyon buldu.
Pratik sonuçlar ve gelecek öngörüleri
Bu keşif, su idaresi ve iklim değişikliği izleme konusunda kritik bir ehemmiyete sahip. Bilhassa 2015 – 2019 yılları ortasında “Sıfır Günü” su kriziyle karşı karşıya kalan Cape Town için bu bilgiler hayati kıymet taşıyor.
İklim değişikliğinin hızlandırdığı kuraklık devirleri, emsal toprak hareketlerinin gelecekte daha sık görülebileceğinin sinyalini veriyor. GPS ve uydu teknolojileri sayesinde artık bu cins değişimleri daha yakından izleyebiliyoruz.
Güney Afrika’nın toprak yükselmesi, tabiatın karmaşık ve şaşırtan sistemlerine bir örnek teşkil ediyor. Su kaybı ve toprak hareketleri ortasındaki bu hassas alaka, iklim bilimi ve jeoloji alanında yeni araştırmaların kapısını aralıyor.
Chip Alıntıdır…
