İçerik Haritası
Kuş gribi için yeni tehlike: Bu defa başrolde kediler var
Yeni ve kapsamlı bir araştırma, kuş gribi virüsü H5N1’in dünya genelindeki hayvanlar ortasında yayılma biçimini tekrar gündeme taşıyor. Bilhassa evcil kedilerin bu süreçteki rolü dikkat cazibeli. Çalışmaya nazaran, virüsün yalnızca kuşlar ortasında değil, memeliler üzerinden de yayılma potansiyeli artarken, kedilerin daha yakından izlenmesi gerektiği vurgulanıyor.
H5N1 suşunun son yıllarda farklı hayvan çeşitlerine adapte olacak halde değiştiği gözlemlendi. Bu durum, bilimsel literatürde “panzootik” olarak isimlendirilen, çok sayıda tipi kapsayan geniş çaplı bir salgın manasına geliyor. İnsanlara bulaşma riski şimdi hudutlu olsa da, bu evrimsel süreç insan sıhhati açısından artan bir tehdit oluşturuyor.
Araştırmacılar, beşerlerle en sık temas halindeki memelilerden biri olan kedilerin, kuş gribinin yayılmasında oynayabileceği rol nedeniyle artık daha dikkatli izlenmesi gerektiğini belirtiyor. Hem evcil kediler hem de büyük kedi çeşitleri (örneğin kaplanlar ve pumalar), H5N1 enfeksiyonlarına karşı savunmasız.
Maryland Üniversitesi Halk Sıhhati Okulu’nda vazife yapan yardımcı Doçent Dr. Kristen Coleman, virüsün kuşlardan kedilere, hatta ineklerden kedilere geçişinin önemli halde tasa verici olduğunu belirtiyor. Coleman, bilhassa yaz aylarında, hadiselerin hem çiftlik ortamlarında hem de yabanî tabiatta artmasını beklediklerini tabir etti. Kuş gribinin kediler için yüksek oranda ölümcül olduğunu da ekledi.
20 yıllık datalar: 12 kedi tipi, yüzlerce vaka
Dr. Coleman ve araştırmacı Ian Gill Bemis, 2004 – 2024 yılları ortasında yayımlanmış bilimsel literatürü tarayarak, kedilerde belgelenmiş kuş gribi hadiselerini tahlil etti. Bu kapsamda, 18 ülkede toplam 607 olay tespit edildi ve bunlardan 302’si mevtle sonuçlandı. Hadiseler, mesken kedilerinden egzotik cinslere kadar 12 farklı kedi çeşidinde görüldü.
Ancak araştırmacılar, bu sayının sadece görünen kısmı temsil ettiğini düşünüyor. Zira pek çok olay, yalnızca hayvanın vefatından sonra teşhis edilebiliyor. Faal bir izleme sistemi bulunmadığı için gerçek enfeksiyon sayısının çok daha yüksek olabileceği varsayım ediliyor.
Kediler kuş gribine en çok, enfekte kuşları avlayıp yemeleri yoluyla yakalanıyor. Fakat bu tek yol değil. Başka mümkün yollar şöyle listeleniyor:
- Çiğ tavuk eti tüketimi,
- Diğer enfekte memelilerle temas,
- Enfekte ineklerden çiğ süt içilmesi,
- Kedi-kedi teması.
Özellikle çiftlik kedileri, bu çoklu bulaşma yolları nedeniyle risk altındaki hayvanlar ortasında öne çıkıyor.
Semptomlar önemli, mevt oranı yüksek
Enfekte kedilerde gözlemlenen semptomlar ortasında, akut ensefalit (beyin iltihabı) ve kuduzla benzerlik gösteren davranış bozuklukları yer alıyor. Kuş gribinin H5N1 suşu, evcil kedilerde %90’a varan vefat oranına sahip ve yüksek derecede bulaşıcı.
İnsanlarda ise kuş gribi daha az yaygın lakin tehlikeli olabiliyor. Bugüne kadar dünya genelinde 950 civarında beşerde H5N1 enfeksiyonu tespit edildi ve bu hadiselerin yaklaşık yarısı mevtle sonuçlandı.
ABD’de 28 Nisan 2022 ile 7 Mayıs 2025 ortasında 70 doğrulanmış insan olayı ve bir mevt bildirildi. Şu ana kadar beşerden beşere bulaşma tespit edilmedi, fakat Coleman ve Bemis, virüsün daima evrim geçirdiğini ve bu durumun değişebileceğini düşünüyor.
Ian Gill Bemis, bundan sonraki araştırmalarının bilhassa yüksek riskli kedi popülasyonlarında HPAI (yüksek patojenik kuş gribi) ve öteki influenza virüslerinin yaygınlığını ölçmeye odaklanacağını açıkladı. Bu çalışmalar, hem insan sıhhatini hem de kediler üzere evcil hayvanları korumak açısından büyük değer taşıyor.
Çalışma, bilimsel içeriğiyle dikkat çeken Open Forum Infectious Diseases mecmuasında yayımlandı ve H5N1 tehdidine karşı yeni tedbirler alınması gerektiğine işaret ediyor.
Chip Alıntıdır…
